Tekst: Onno “Berserk” Wieringa Foto’s: Madness Photography & eigenaren ZKA

“Weet wát je koopt – en bij wie je ’t koopt.”
“We willen de consument beschermen en de markt zuiver houden.”

RDW Zelfbouw Kenteken Actie

Na maanden onrust en veel schrikwekkende verhalen over de RDW Zelfbouw Kenteken Actie, heb ik een lang en openhartig gesprek met woordvoerders van de RDW en AVC. Er blijkt wederzijds veel te leren en onduidelijkheden wegnemen is voor alle partijen de prioriteit. Op donderdag 19 december had ik een eerste gesprek op hoog niveau met medewerkers / woordvoerders van de RDW(Voormalige Rijksdienst Wegverkeer) en Stichting Aanpak Voertuig Criminaliteit (AVC). Het gesprek met de RDW en AVC was zeer positief en vooral erg verhelderend, voor de zelfbouwers maar ook zeker voor de betrokken instanties, zo werd na afloop gezegd. Veel door mij genoemde punten worden door hen besproken en er zal een en ander veranderd worden.

Zelden heeft een actie van de RDW zoveel ‘roering’ en stof doen opwaaien als de Zelfbouw Kenteken Actie,(ZKA). “We worden behandeld als een crimineel!” “Niemand wil ons helpen, niemand kan onze vragen beantwoorden!” De ZKA maakte heel wat los in zelfbouwland.

Van veel mensen kreeg ik daar bericht over en veel vragen werden met nog veel meer vragen beantwoordt. Het blijkt een behoorlijk ingewikkelde materie te zijn, met juridische haken en ogen. Veel mensen zijn zelf ronduit aan het ‘klooien’ gegaan met hun motorfiets, in de veronderstelling ‘ik heb een zelfbouw kenteken, dus alles kan alles mag. Dom, en in dat geval, eigen schuld dikke bult. Maar er zijn heel veel schrijnende gevallen, zoals mensen die geheel te goeder trouw een motor of onderdelen hebben gekocht, die van heling afkomstig blijken te zijn. Vaak met officiële aankoopnota’s, verklaringen en soms zelfs met officiële invoerdocumenten. Deze mensen zijn zwaar de pineut en hoe en wat zij kunnen doen hangt van veel dingen af.

Om bij het begin te beginnen. De RDW, de uitvoerende instantie die bevoegd is om motorvoertuigen te keuren en van een VIN nummer en kenteken te voorzien, had al langere tijd het sterke vermoeden dat in Nederland erg veel met eigenbouwmotorfietsen, frames, motorblokken en met kentekens en papieren gerommeld werd. Ombouwen, verbouwen, andere onderdelen monteren, ook daar waren aanwijzingen voor. De RDW riep daarom, in samenwerking met de Politie en AVC (Aanpak Voertuig Criminaliteit) de ZKA in het leven om te zien of er inderdaad zoveel mis was. Er was al gebleken dat soms negentig keer met hetzelfde blok gekeurd was, in sommige gevallen dertig enzovoorts. De RDW werkte tot voor kort nog met ouderwetse, handgeschreven rapporten en notities en het bleek lastig om veel zaken te achterhalen. Wel werd algauw duidelijk dat er zo’n 500 motoren rond rijden waar meerdere keren dezelfde motorblokken en versnellingsbakken waren gebruikt. Dat was de reden dat het hele ZKA-onderzoek in gang werd gezet. Een pilot van de eerste 24 motoren die werden opgeroepen, bleek tot ontsteltenis van zowel eigenaren en RDW allemaal een drama te zijn, er klopte zo goed als niets van de motoren dan wel kentekens.

De zelfbouwwereld is klein en snel deden de meest waanzinnige verhalen en geruchten de ronde. Reden om een gesprek aan te vragen met iemand van de RDW. Iets wat ronduit lastig, bijna onmogelijk bleek. Maar de aanhouder wint en na talloze telefoontjes en via achterdeurtjes bleek het ineens wel mogelijk te zijn en snel werd een afspraak gepland. Daar sloot ook de woordvoerder van de Stichting Aanpak Voertuig Criminaliteit (AVC) zich graag bij aan en zo zaten we even later gedrieën om de tafel.

Allereerst, waarom de ZKA? “De RDW onderzoekt vanaf 2010 motoren die van de Domeinen afkomstig zijn. Daar bleek al veel mis mee te zijn.” AVC: “Even een stukje geschiedenis, tot ’99 mocht er zelf een nummer in het frame van een eigenbouwmotorfiets worden ingeslagen. Daarna alleen nog maar door de RDW. “ RDW: “in 2000 werd het ook verplicht een tekening van het frame te overleggen, omdat er niks bekend was. Ook moesten de documenten overlegd kunnen worden waar de gebruikte onderdelen vandaan kwamen en dat werd geregistreerd. In 2009 kwam er een wetswijziging, die inhield: ander blok monteren = opnieuw keuren. Dat geldt echter niet voor vervangingsblokken of zogeheten ‘ruilblokken’ die dezelfde specificaties hebben. Dus een 1450 cc TwinCam blok mag door een ander gelijk, (!)1450 cc TwinCam blok vervangen worden. Is het echter groter van inhoud, bijvoorbeeld 1550cc, dan moet alsnog opnieuw gekeurd worden. RDW: “Als een motorblok met dezelfde motorcode wordt gebruikt is een keuring niet noodzakelijk. Ander motorblok is keuring motorwijziging op RDW Keuringstation (inclusief identiteitscontrole van frame, motorblok, versnellingsbak) en een vervolgkeuring in Lelystad.

De laatste tien jaar zijn er ongeveer 1.200 motoren gekeurd met een zelfbouwkenteken. Daarvan bleek dat er zo’n 500 met hetzelfde motorbloknummer gekeurd waren! Hoe dat kan, en waarom er dan niet eerder een belletje ging rinkelen bij de RDW? Omdat de RDW met een zogeheten ‘negatief’ register werkt. Dat betekent dat het nummer wordt ingevoerd en als het dan niet als gestolen geregistreerd staat, er niets aan de hand is. Dat er dan zo vaak met hetzelfde nummer gekeurd is, en dat niemand dat opgevallen is, komt omdat er op meerdere plaatsen gekeurd wordt en er zo’n 150 keurmeesters zijn. AVC: “Als ‘Pilot’ hebben we 24 motoren die vanaf 2003 gekeurd waren, opgeroepen. Die bleken geen van allen te kloppen. Daar schrokken wij erg van, de eigenaren uiteraard ook. We hebben toen 396 motoren opgeroepen, waarvan wij sterk het vermoeden hadden dat er zaken niet zouden kloppen. Er werden veel vervalste en gestolen motorblokken gevonden. We wilden wel eens weten hoe het zat. Hiervan wisten we dat er meerdere keren gebruikte motorblokken en/of versnellingsbakken voor waren gebruikt.. En dat bleek dramatisch. Er werd met 249 eigenaren een afspraak gemaakt, 107 eigenaren hebben niet gereageerd. Die kentekens zijn ongeldig verklaard. Circa 70% van de onderzochte zelfbouwmotorfietsen bleek voorzien van vervalste VIN’s in frames, vervalste of vals motorblok- of versnellingsbaknummer. Op meerdere zelfbouwmotorfietsen is een WOK (Wacht op Keuring) signaal gezet. Vaak is een ander blok gemonteerd, of is de wielbasis gewijzigd. WOK of Ongeldig houdt simpelweg gezegd in: ‘Tijdelijk Parkeren.’ Je mag er dus niet mee op de openbare weg! Op de keuringsdag is het voertuig vrijgesteld van ongeldigheid, en mag je er dus mee naar de keuring rijden.

Het L.I.V. (Landelijk Informatiecentrum Voertuigcriminaliteit) kan landelijk en wereldwijd via ASF (Interpol ASF International Stolen/Misappropriated Vehicle Database) kijken of een voertuig als gestolen geregistreerd staat. De meeste zelfbouwmotoren zijn voorzien van een H-D blok, H-D heeft volgens eigen zeggen geen database van gestolen motorfietsen, maar werkt wel samen met instanties als de FBI om te zien of een motor als gestolen geregistreerd staat. Dan wordt het VIN van desbetreffende motor door H-D geblokkeerd, wat inhoudt dat er geen garantie op wordt afgegeven en er ook geen onderdelen meer op dat nummer besteld kunnen worden. Zelf kan je via diverse websites wel uitzoeken uit welk type motor en uit welk bouwjaar onderdelen komen, zie daarvoor het kader met ‘Informatie’.

De RDW raadpleegt ook andere Amerikaanse instanties, zoals fabrikant H-D, om te zien hoe een motor geregistreerd staat. Maar ook bij de NCIB, een overkoepelende, onafhankelijke organisatie die een database heeft waar o.a. verzekeringsmaatschappijen inzage hebben. Ook jij als particulier, kan daar een VIN check doen. Dan kan blijken dat de motor, waar jouw onderdelen van afkomstig zijn, als gestolen, maar ook als sloopmotor gemeld staat. De site benadrukt echter wel dat er geen enkele rechten aan kunnen worden ontleent… Toch worden deze gegevens door de politie en RDW overgenomen!

In het kort hebben de eigenaren van een motor die ‘fout’ blijkt ze zijn de volgende mogelijkheden.

Heb je een ander blok dan op het kenteken vermeld staat? Dan naar Lelystad voor een motorwijziging. Het kenteken blijft dan hetzelfde, maar de motor moet uiteraard wel aan de permanente eisen voldoen. (zie info RDW)

Heb je een gestolen, of niet identificeerbaar blok? “Tot nu toe bleken er meer dan vijftig blokken fout, circa 70% van de onderzochte motorfietsen blijkt voorzien te zijn van een vervalst frame, en soms zelfs ook van een motorblok en/of versnellingsbak waarvan de identiteit niet is vast te stellen of gestolen blijkt,” aldus AVC, “bewerkte, vervalste, verwijderde nummers, van alles zijn we tegengekomen. Heel zuur voor de huidige eigenaar, maar wil je snel weer rijden, dan is de optie om een goed, eerlijk blok te monteren en te laten herkeuren bij de RDW in Lelystad.” Vergeet niet dat motornummers fabrieksmatig zijn aangebracht met unieke kenmerken. Ermee ´rommelen´ is strafbaar. AVC en RDW benadrukken nog eens “Weet wát je koopt – en bij wie je ’t koopt.” AVC: “We willen de consument beschermen en de markt zuiver houden. Daarmee wordt ook de markt in gestolen onderdelen gefrustreerd. ”

Het je een frame waarmee ‘gerommeld’ is, dan ben je de pineut. Het frame bepaalt de identiteit en een groot deel van het VIN. En een frame kan maar één keer een nummer / identiteit krijgen. Zo kreeg ik zelfs enkele klachten van eigenaren van een zelfbouwmotor met een origineel (!) Harley-Davidson frame, waar andere nummers in waren geslagen, dat het een schande was dat ze hun kenteken kwijt waren. Iets wat natuurlijk niet mag, dat zal iedereen duidelijk zijn. Maar mensen worden er nog steeds mee opgelicht, AVC: “Zo kwam een man bij de ZKA keuring die niet eens had gezien dat er Zelfbouw op zijn kenteken stond, hij dacht serieus een originele H-D te hebben gekocht!”

Is er aan het balhoofd gelast, zijn de nummers verwijderd of is er een (deel) van het balhoofd vervangen, dan kan de identiteit niet meer worden vastgesteld en wordt het kenteken in beslag genomen. Bij meerdere motoren bleek dat nummers overgeslagen waren, er compleet andere balhoofden waren gebruikt en dat de balhoofdhoek en/of de wielbasis daardoor vaak ook niet meer klopten. Wie dat op zijn geweten heeft is natuurlijk de vraag, het kan bij de vorige eigenaar gebeurd zijn, of zelfs (om wat voor reden dan ook) bij de framebouwer. Het zal heel moeilijk worden om dat na te gaan. Voor de huidige eigenaar zit er niets anders op dan de onderdelen die aan desbetreffende motor zitten en wel eerlijk en goed zijn, over te bouwen in een ander frame. Maar dan moet wel de hele zelfbouwprocedure vanaf het begin worden gevolgd. Dus nieuw frame – nieuw keuren – nieuw kenteken.

“Wat gebeurd er met onderdelen die ‘niet identificeerbaar’ zijn?” AVC: “Gestolen onderdelen of complete motoren, worden volgens artikel 219 (merkvervalsing) in beslag genomen en aan het verkeer onttrokken.” Die taak ligt bij de politie, hierover straks meer. De RDW maakt op drie manieren onderscheid over een nummer bij controle;

1 Niet identificeerbaar

2 Gestolen (er zit een zogeheten ‘Diefstalsignaal’ op)

3 Goed, maar wordt wel nagekeken.

Staat je motor op WOK, (in afwachting van de uitslag, punt 3) dan hoef je de herkeuring niet te betalen. Wel bij een wijzigingskeuring, bijvoorbeeld bij montage van een groter motorblok. De motor voldoet dan niet meer aan de (emissie-)eisen zoals afgegeven voor het oorspronkelijke kenteken, en vooral milieu en veiligheid zijn de belangrijkste zaken waar de RDW naar kijkt. Er wordt geen herkeuringstarief doorberekend als blijkt dat het een motorblok betreft met dezelfde motorcode en niet van diefstal afkomstig is. Als de motorcode afwijkt, geldt een tarief motorwijziging en een tarief voor de keuring in Lelystad.

Tot zover is het duidelijk. Maar hoe nu verder?

De RDW belooft ten eerste om menselijker met de gedupeerden om te gaan. De hatelijke, vaak ronduit beledigende opmerkingen die eigenaren van zelfbouwmotoren bij de ZKA keuringen van de keurmeesters te horen kregen, moet onmiddellijk stoppen. “Nou verwacht maar niks van je kenteken, er zijn er al zoveel gekeurd en geen een heeft z’n kenteken teug gekregen!’ werd bij binnenkomst vaak al geroepen.

Verder is het mogelijk om in beroep te gaan en een hoorzitting aan te vragen. Altijd doen. Ook de RDW maakt fouten en misschien is ergens iets niet goed gegaan en is dit een gelegenheid om je zegje te doen en misschien het ongelijk van de RDW te bewijzen.

De politie weigert elke medewerking aan mijn vraag mee te werken aan dit ZKA artikel. Om helderheid te verschaffen, maar ook om uit te leggen wat voor methodes er gebruikt worden om een zelfbouwmotorfiets te onderzoeken. Er wordt geen gesprek aangegaan, er wordt niets verteld over de methodes van het forensisch onderzoek wat achter gesloten deuren plaatsvindt en helaas blijkt dat de politie zo mogelijk nog onbeschofter was tegen de eigenaren van de zelfbouwkenteken motoren dan in eerste instantie werd vermeld. Heel teleurstellend dus. Bovendien enorm frustrerend voor de opgeroepen zelfbouwers.

Heb je gestolen, of niet identificeerbare onderdelen op je motor zitten? Dat is heel zuur, maar de enige manier om snel weer de weg op te kunnen is om eerlijke onderdelen te kopen en ‘m opnieuw te laten keuren. Je krijgt dan direct je kenteken terug. Bewaar de foute onderdelen zorgvuldig en verkoop ze niet, want dan maak je je schuldig aan heling.

Is je frame niet in orde? Dan ben je de pineut. Dan zit er niets anders op dan de onderdelen die aan desbetreffende motor zitten en wel eerlijk en goed zijn, over te bouwen in een ander frame. Maar dan moet wel de hele zelfbouwprocedure vanaf het begin worden gevolgd. Dus nieuw frame – nieuw keuren – nieuw kenteken. De RDW en de AVC zijn hier duidelijk over: “Het probleem met balhoofd /frame: als echt wordt vastgesteld dat het balhoofd (lees VIN) is overgelast aan een ander frame, dan vervalt de identiteit. Kort gezegd; het frame is niets meer waard en de RDW zal daar geen kenteken op afgeven of heractiveren. Een nieuw frame, nieuwe aanvraag, keuring Lelystad, BPM etc. is dan de enigste oplossing. Wel kunnen alle oude onderdelen gebruikt worden (mits niet van diefstal afkomstig). “

Dat is wat er via de RDW voor je gedaan kan worden. Een heel ander verhaal is de te volgen juridische weg. Je krijgt (misschien) te maken met de politie. We gaan ervan uit dat je de motor of onderdelen te goeder trouw hebt gekocht. Je moet aangifte doen bij de politie, zorg dat je zoveel mogelijk documentatie en gegevens van de aankoop hebt om te bewijzen dat je door de vorige eigenaar bent opgelicht. De enige manier om die aan te pakken is, om een civielrechtelijke procedure tegen hem aan te spannen.

Of de politie daadwerkelijk de gestolen sullen bij je thuis komt ophalen, is niet zeker. Dat wordt namelijk niet landelijk maar per regio beslist. Het kan dus zijn dat het bromsnor niets interesseert dat jij gestolen goederen bezit, het kan ook zijn dat ze die toch komen ophalen. Bewaar de spullen dan ook goed en maak goede foto’s van alles! Ze doorverkopen mag aanlokkelijk zijn, maar je maakt je dan zelf schuldig aan handel in gestolen goederen, oftewel heling.

Na drie maanden lang op zoek te zijn geweest naar een woordvoerder van politie / justitie, waarin ik de hoogste woordvoerders van zo’n beetje alle diensten aan de lijn heb gehad, is er niemand, maar dan ook niemand die de moeite wil nemen om eens in deze materie te duiken en op mijn vele vragen een antwoord te geven. Uiteindelijk komt het neer op de goedgelovigheid van de plaatselijke diender, die zal moeten beslissen wat er verder gaat gebeuren. Want wat als jouw spullen in beslag worden genomen? Wat gebeurt er dan mee? Was de vorige eigenaar voor diefstal verzekerd, dan heeft de verzekeringsmaatschappij er recht op. Was hij niet voor diefstal verzekerd, dan is de vorige eigenaar degene die er nu recht op heeft.

Dan nog de termen, zoals het ‘motorblok’ is van diefstal afkomstig. Hoe weet iemand of het hele, complete motorblok gestolen is, en horen daar de dynamo, ontsteking, carburateur et cetera ook bij? Of zijn het alleen de identificeerbare onderdelen, zoals de carters waar een nummer in staat? Hetzelfde geldt voor de versnellingsbak, is dat de hele bak of alleen de behuizing? Hoort de koppeling daarbij?

En dan hebben we nog zoiets als ‘verjaringstermijnen’. Daarvoor ging ik te rade bij DAS Rechtsbijstand, waar ik samen met een gedupeerde een lang gesprek had. Die wist daar helaas ook niets over te vertellen, andere verzekeringsmaatschappijen die ik benaderde konden daar ook niets over zeggen. En dat is toch vreemd.

Op gestolen motoren / onderdelen wordt een zogeheten ‘diefstalsignaal’ afgegeven. Het diefstalsignaal staat altijd op het VIN, de onderdelen worden indirect ´mee gesignaleerd´. Stel dat je motor een paar jaar geleden is gestolen, die duikt ineens weer op en dan komt ie weer bij jou terug. Dan kan de verzekeringsmaatschappij de politie verzoeken het diefstalsignaal er af te halen. Dat gebeurt soms wel en soms niet, bovendien wordt het dan schijnbaar niet bij alle betrokken instanties doorgegeven. Maar wat als een gedeelte wordt teruggevonden? Dan gebeurt dat niet, domweg omdat de motor compleet, op VIN nummer als gestolen geregistreerd staat. En daar schijnt ook regelmatig een en ander mis te gaan. Houd dus altijd alle documentatie goed bij. Stel dat jij een motorblok in Amerika koopt en er alle facturen, invoerpapieren, vervoersdocumenten et cetera er netjes bij hebt. Als dan op een latere datum dan op jouw documenten staat de donormotor als gestolen wordt opgegeven, dan heb jij in elk geval bewijs aan de hand van de data op de documenten, dat je de spullen te goeder trouw hebt gekocht.

Kijk of je foto’s hebt van de motor ten tijde van de aankoop waarmee je kan bewijzen dat je zelf naderhand niets hebt omgebouwd. Vraag eventuele getuigen. Zoek alle facturen en documentatie, misschien de originele advertentie op en houd alles netjes in een map bij elkaar.

VRAGEN? Op verzoek van de RDW en AVC zal het via de website www.madnessphotography.nl gaan, daar staat een aparte button ‘RDW Zelfbouw Kenteken’ op, waar je naast informatie ook contacten en dergelijke kunt vinden. Daar zullen ook medewerkers van RDW en AVC vragen gaan beantwoorden van gedupeerden. Heb je vragen? Stuur een mail naar rdwvragen@madnessphotography.nl De vraag en het antwoord worden op de website gepubliceerd, zodat ook andere mensen daarmee geïnformeerd worden.

Informatie adressen:

RDW
Kantoor Veendam
Skagerrak 10
9642 CZ
Veendam
Hoofdkantoor Zoetermeer
Europaweg 205
2711 ER
Zoetermeer
www.rdw.nl

LIV (Landelijk Informatiecentrum Voertuigcriminaliteit)
Postadres:
Postbus 30.000
9640 RA Veendam

Bezoekadres:
Skager Rak 10
9642 CZ Veendam
Telefoon: 0900-LIV0000 / 0900-5480000
Fax: 0031 (0)598-699281
E-mail: liv@liv.nl
www.liv.nl

NICB (National Insurance Crime Bureau)

www.nicb.org